Sedacja wziewna podtlenkiem azotu

Zapraszamy naszych Pacjentów do skorzystania z nowej i bezpieczną metody walki ze stresem i bólem związanym z wizytą w gabinecie stomatologicznym – sedacją wziewna odtlenkiem azotu N2O potocznie nazywanym gazem rozweselającym. Jest to jedna z najlepszych metod opanowania stresu  u dzieci, a także u dorosłych Pacjentów. Za pomocą sedacji wziewnej uzyskuje się ograniczenie świadomości Pacjenta oraz częściowe zniesienie czucia bólu. Cały czas jest utrzymywany kontakt z Pacjentem – jest to bardzo ważne z punktu widzenia bezpieczeństwa zwłaszcza małego Pacjenta. Bardzo łatwo można sterować dawką podtlenku azotu, pogłębiając lub spłycając głębokość sedacji w razie potrzeby. N2O skutecznie zmniejsza lęk Pacjenta. Pod wpływem gazu staje się on spokojny, bezwolny, zobojętniały na otaczającą go rzeczywistość. Dzieci wykazują ponadto niezwykłą skłonność do marzeń sennych. Śnią o pływaniu w wodzie, lataniu samolotem, balonem, rakietą kosmiczną, kręcą się na karuzeli.

Sedacja wziewna podtlenkiem azotu N2O u dzieci

Przed rozpoczęciem zabiegu dokonujemy wstępnej kwalifikacji dziecka, przede wszystkim ze względu na wiek. Sedacja wziewna bardzo rzadko udaje się u dzieci poniżej 3 roku życia ze względu na brak kooperacji. Bardzo ważną informacją jest to, czy dziecko było już leczone „na siłę”, gdyż u pewnej grupy dzieci dochodzi wtedy do tak silnego urazu psychicznego, że dalsze leczenie stomatologiczne możliwe jest tylko w znieczuleniu ogólnym.

Dziecko zakwalifikowane do sedacji  nie powinno jeść co najmniej 2 godziny przed zabiegiem. Po uzyskaniu pisemnej zgody na zabieg przystępujemy do zapoznania małego Pacjenta z aparaturą do podawania N2O. Nie zawsze można uzyskać zgodę dziecka na założenie maseczki na nos. Co prawda są one pachnące oraz mają naklejkę jako nagrodę, ale nie zawsze to wystarcza. Zabieg należy przełożyć wtedy na następną wizytę. Można dać dziecku maseczkę do domu. Często proces zapoznawania się z sedacja wziewną musi być długi, rozłożony na kilka wizyt. Poświęcając więcej czasu na przekonanie trudnego Pacjenta do zastosowania gazu rozweselającego możemy być pewni, że nam się to opłaci.

N2O wykazuje działanie znieczulające. Jest ono jednak słabe. Tym niemniej wiele zabiegów leczenia próchnicy powierzchownej lub nawet średniej (zależnie od wrażliwości dziecka) można wykonać bez znieczulenia. Znacznie skraca się wtedy długość zabiegu. Jeżeli dziecko skarży się na ból, przerywamy zabieg i wykonujemy znieczulenie. Po uzyskaniu odpowiedniego poziomu sedacji można przystąpić do zastosowania innych sposobów kontroli bólu. Można stosować niektóre z nich np.: znieczulenie powierzchowne lub chlorkiem etylu, znieczulenie miejscowe strzykawką zwykłą lub bezprzewodową lub znieczulenie przewodowe. Zastosowanie kontrolowanej komputerowo strzykawki urządzenia QuickSleeper  która wchodzi w skład wyposażenia naszych gabinetów ułatwia kontrolę bólu przy podawaniu znieczulenia. Ogólnie rzecz biorąc podanie znieczulenia w gazie rozweselającym jest dużo łatwiejsze. To samo dotyczy wykonywania zabiegu. Dzieci są spokojniejsze lub nie poruszają się w ogóle. Zastosowanie muzyki dziecięcej, bajek nadawanych ze słuchawek również znacznie ułatwia pracę, ponieważ dzieci mniej słyszą przykre odgłosy pracy końcówki turbinowej, końcówki wolnoobrotowej lub trzaski pojawiające się w czasie ekstrakcji zęba. Muzyka znacznie zwiększa przyjemność przebywania w stanie sedacji. Podczas sedacji wziewnej należy unikać gwałtownych hałasów, głośnej rozmowy lub krzyków, łatwo jest bowiem wybudzić dziecko z marzeń sennych.

Sedacja wziewna N2O/O2 poza tym bardzo dobrze sprawdza się w przypadku wykonywania krótkich zabiegów otwierania komory zębów ze zgorzelinowym rozpadem miazgi. Dziecko nie łatwo daje się przekonać, że „nawiercenie” zęba, przez który tak bardzo cierpi, nie będzie bolało. Poza tym zapach w czasie trepanacji takiego zęba jest dla niego często nie do zniesienia. Gaz rozweselający pozbawia ich obawy przed zabiegiem, maseczka na nosie z kolei całkowicie odcina ich od pojawiających się zapachów.

Bardzo ciekawym efektem działania gazu rozweselającego jest amnezja, chociaż nie doznają jej wszystkie dzieci. Wystąpienie amnezji jest bardzo korzystne. Dzieci po prostu nie pamiętają co się działo w gabinecie, a dla wielu z nich wszystko jest obce i przerażające.

Skuteczność

Skuteczność sedacji wziewnej N₂O/O₂ – zależna jest od kilku czynników:

• Doświadczenie lekarza – im większe doświadczenie, tym więcej Pacjentów udaje się mu skutecznie uspokoić.
• Podatność Pacjenta na podtlenek azotu – około 10% pacjentów jest niewrażliwa na działanie gazu rozweselającego.
• Wcześniejsze doświadczenia Pacjenta – im większy doznany wcześniej uraz, tym trudniej jest uspokoić Pacjenta. Czasami jest to niemożliwe i Pacjenta należy skierować na zabieg w znieczuleniu ogólnym.
• Wiek Pacjenta – im młodsze dziecko, tym trudniej poddać sedacji ze względu na brak współpracy.
• Konstytucja psychofizyczna Pacjenta – Pacjenci (zwłaszcza dzieci) obawiający się wszelkich czynności wykonywanych przez dentystę często nie zgadzają się na stosowanie również sedacji wziewnej.
• Płeć – kobiety rzadziej zgadzają się na sedację wziewną, obawiając się utraty kontroli nad sobą.
• Średnia skuteczność sedacji wziewnej, tzn. udanej sedacji u Pacjentów, którzy zgodzą się na jej zastosowanie – to ok. 80%.

Wskazania

Sytuacje kliniczne, w których zastosowanie sedacji przynosi najlepsze rezultaty:

• Silny lęk przed jakimkolwiek leczeniem
•  Silny lęk przed ukłuciem zarówno u dzieci jak i u dorosłych
• Silny odruch wymiotny
• Nadpobudliwość nerwowa
• Długie, monotonne lub szczególnie nieprzyjemne zabiegi chirurgiczne, protetyczne
• Usuwanie złogów nazębnych
• Otwieranie zęba ze zgorzelinowym rozpadem miazgi
• Opracowywanie próchnicy początkowej
• Stany chorobowe, w których wskazane jest użycie sedacji wziewnej jako metody z wyboru:
  • Astma – N2O nie powoduje podrażnienia układu oddechowego. Zmniejszenie stresu wpływa na obniżenie ryzyka ataku. W mieszance oddechowej podawanej Pacjentowi znajduje się ok. 60% tlenu. Poprawia to sprawność oddychania i samopoczucie pacjenta.
  • Padaczka – zmniejszenie stresu wpływa na zmniejszenie ryzyka ataku.
  • Choroby serca – brak wyraźnego wpływu N2O na układ sercowo-naczyniowy. Pacjent otrzymuje zwiększone stężenie tlenu (ok. 60%). Wskazania pulsoksymetru pokazują wtedy ok. 100%. Więcej tlenu dociera do naczyń wieńcowych. Ponadto nie zwiększa się zapotrzebowanie na tlen z powodu braku stresu.
  • Nadciśnienie krwi – Brak wpływu N2O na układ naczyniowy. Zmniejszenie lęku i stresu zabezpiecza przed nieoczekiwanym wzrostem ciśnienia krwi w czasie zabiegu
  • Hemofilia – dzięki użyciu N2O można w pewnych przypadkach uniknąć konieczności wykonywania ukłucia igłą

Przeciwwskazania

•  Przeciwwskazania stosowania sedacji N2O/O2.
• Przeziębienie, przerost migdałków gardłowych – niedrożności górnych dróg   oddechowych
•  I trymestr ciąży
•  Choroby psychiczne
•  Stwardnienie rozsiane, porfiria, miastenia gravis
•  Rozstrzenie oskrzelowe, rozedma płuc
•  Alkoholizm
•  Brak współpracy Pacjenta

Sedacja wziewna a lekarz dentysta

Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 27 lutego 1998 roku w sprawie standardów postępowania oraz procedur medycznych przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu anestezjologii i intensywnej terapii w zakładach opieki zdrowotnej nie wymienia sedacji wziewnej wśród świadczeń zdrowotnych, które mogą być udzielane wyłącznie przez lekarza anestezjologa. Lekarze dentyści mogą stosować sedację wziewną samodzielnie, ale tylko przy użyciu odpowiednio zabezpieczonych aparatów. Samodzielne obsługiwanie aparatów do znieczulenia ogólnego jest wyjątkowo nierozsądne. Taki aparat może być obsługiwany wyłącznie przez lekarza anestezjologa. Problem stosowania gazu rozweselającego przez lekarzy dentystów jest różnie traktowany, zależnie od kraju. Od skrajnie nieprzychylnego, jak we Francji, gdzie N2O może być stosowany tylko w szpitalach, do skrajnie liberalnego, jak w USA, gdzie N2O mogą podawać ofiarom wypadków strażacy. Można by tu zadać pytanie dlaczego ostrożni, bojący się spraw sądowych amerykanie zezwalają na podawanie N2O przeszkolonym medycznie strażakom, a francuzi zezwalają podawanie N2O tylko anastezjologom. Ale Francja jest wyjątkiem w Europie. W innych krajach Europy dentyści bez problemu stosują sedację wziewną. W Polsce ścierają się te dwa poglądy. Zwolennikiem liberalnego podejścia do zagadnienia podawania podtlenku azotu przez dentystów był nieżyjący już wybitny polski anestezjolog dr Janusz Kącki. Dzięki jego postawie dentyści mogą stosować sedację wziewną w Polsce.